Beleid Basiskwaliteit Natuur
Landelijk beleid
Basiskwaliteit Natuur is één van de pijlers van Programma Natuur. Daarin zijn namelijk twee ambities geformuleerd. Enerzijds goede zorg voor beschermde natuur uit Vogel- en Habitatrichtlijn (pdf: MB 3.3). (‘donkergroene natuur’). Maar anderzijds óók juist basiskwaliteit voor alle natuur buiten natuurgebieden, waar natuur niet de hoofdfunctie is (‘lichtgroene natuur’). Basiskwaliteit Natuur is daarmee een belangrijk speerpunt in landelijk beleid.
In het Ontwerp Nationaal Programma Landelijk Gebied (pdf: 2.7 MB) van 15 december 2023 heeft Basiskwaliteit Natuur ook een plek gekregen: de erkenning van het belang van het bereiken van een basiskwaliteit om zodoende de biodiversiteit te helpen herstellen. Basiskwaliteit Natuur wordt in dit Ontwerp NPLG omschreven als “de (inhoudelijke) koppeling tussen NPLG en de Agenda Natuurinclusief”. De domeinen bouw en infra omarmen het begrip Basiskwaliteit Natuur, vooral vanwege de toepassingsmogelijkheden in het stedelijk en landelijk gebied. Er ligt dus via de Agenda Natuurinclusief en het NPLG een grote kans om Basiskwaliteit Natuur verder vorm te geven.
Handreiking Groen in en om de stad
In deze praktisch ingevulde handreiking GIOS vind je concrete handvatten voor groen mét basiskwaliteit natuur in de stad en hoe je dat gelijkwaardig meeneemt in de ruimtelijke planvorming. Het geeft ook een bruikbaar overzicht van de urgentie in relatie tot klimaat en biodiversiteit voor beleidsinpassing. De handreiking (pdf: 3.8 MB) is een groeidocument: er wordt bijvoorbeeld nog gewerkt aan nadere uitwerking van landschapstypen binnen de bebouwde kom. Zodra er een nieuwe versie is, wordt deze op de toolbox geplaatst.
Provincies
Voor provincies is de omgevingsvisie een goede plaats om de beleidsintentie aan te geven dat overal op het grondgebied gestreefd wordt naar Basiskwaliteit Natuur. Op dit moment is er geen blauwdruk beschikbaar voor de provincies maar wel zijn er al een aantal mooie voorbeelden beschikbaar die hier worden uitgelicht.
Provincie Overijssel
De provincie Overijssel is op dit moment druk bezig om te kijken wat de huidige staat van de biodiversiteit is. Dit rapport vormt de basis van het beleid van Overijssel om te streven naar een Basiskwaliteit Natuur.
Provincie Drenthe
De Omgevingsvisie Drenthe, vastgesteld in 2022, integreert belangen en doelen voor ruimtelijke ontwikkeling en nieuw beleid voor bedrijventerreinen. In de omgevingsvisie van Drenthe komt Basiskwaliteit Natuur goed naar voren (pagina 133).
Provincie Zuid-Holland
Deze contouragenda bevat beleid dat als tussenstap dient naar een volwaardige Agenda Natuurinclusief Zuid-Holland, met het uiteindelijke doel om Basiskwaliteit Natuur te realiseren en een Natuurinclusief Zuid-Holland in 2050 te bereiken.
Gemeenten
Voor gemeenten en provincies is de omgevingsvisie een goede plaats om de beleidsintentie aan te geven dat overal op het grondgebied gestreefd wordt naar Basiskwaliteit Natuur. Zo hanteren verschillende gemeenten een groennorm (pdf: 7.7 MB).
De concretisering en juridische borging van dit beleidsvoornemen kan in de omgevingsverordening. Na het vastleggen in beleid kan Basiskwaliteit Natuur concrete vertaling krijgen in een uitvoeringsprogramma. Op dit moment is er geen blauwdruk beschikbaar voor de gemeenten maar wel zijn er al een aantal mooie voorbeelden beschikbaar die wij hier uitlichten.
Gemeente Ede
De Gemeente Ede is al een aantal jaren bezig met een eigen methodiek om de Basiskwaliteit natuur in haar gemeente in kaart te brengen. Dit doen zij aan de hand van de thema’s landschap, natuur, water, bodem, leefomgeving en leefklimaat. Zo is er is er een omgevingsvisie van de gemeente Ede beschikbaar over Basiskwaliteit Natuur. Verschillende onderwerpen zijn terug te vinden zoals het herstellen van de natuur en landschap (pagina 52 t/m 54). Daarnaast is er een mooie themakaart, die ook voorzien is van achtergrondinformatie.
Gemeente Goeree-Overflakkee
De Van Pallandtpolder op Goeree-Overflakkee is in 2021 overgeschakeld van intensieve landbouw naar strokenteelt. Voor de maatregelen is een nulmeting gedaan naar de aanwezige broedvogels. Recent onderzoek in de gemeente Goeree-Overflakkee heeft uitgewezen dat er een toename van de biodiversiteit is.
Waterschappen
Na het vastleggen in beleid kan Basiskwaliteit Natuur concrete vertaling krijgen in een uitvoeringsprogramma. Waterschappen kunnen dit inbrengen in de provinciale omgevingsvisie. De concretisering en juridische borging van het beleid kan in de waterschapverordening. Op dit moment is er voor de waterschappen geen blauwdruk voor beleid beschikbaar. Wel is er al de Kaderrichtlijn Water, en is er al het nodige voorwerk gedaan door waterschappen:
Kaderrichtlijn Water (KRW)
De Kaderrichtlijn Water (KRW) is een Europese richtlijn die op 22 december 2000 van kracht is geworden. Doelstelling is het realiseren en behouden van chemisch schoon en ecologisch gezond oppervlaktewater en grondwater. De EU-lidstaten moeten deze 'goede toestand' uiterlijk in 2027 realiseren. In de Kaderrichtlijn Water staan bijvoorbeeld afspraken over de waterkwaliteit. Ook staan er afspraken over nutriënten en chemische vervuiling in het water. In het rapport Basiskwaliteit Waternatuur zijn de mogelijkheden van ecologische indicatoren voor wateren buiten natuurgebieden opgesomd.
Biodiversiteit vergroten
Het "Raamwerk Biodiversiteit: Indicatoren voor biodiversiteitsherstel bij de waterschappen" biedt een leidraad voor het meten en verbeteren van biodiversiteit in waterrijke gebieden. Het omvat een set van indicatoren die kunnen worden gebruikt om de biodiversiteit te monitoren en te bevorderen binnen het werk van waterschappen, waardoor effectievere maatregelen voor biodiversiteitsherstel mogelijk worden.
Ook is er nog een position paper "Biodiversiteit: Waterschappen aan de Lat" benadrukt de cruciale rol van waterschappen bij het bevorderen van biodiversiteit. Het roept op tot concrete acties en samenwerking om biodiversiteit te beschermen en te herstellen in waterrijke gebieden.
