Speciaal voor akkerbouwers geeft Urgenda samen met ZLTO, DSV zaden en Provincie Zeeland een aanzet tot het gebruik van soortenrijke mengsels voor de groenbemesting. Veertig Zeeuwse akkerbouwers met elk 5 hectare doen mee aan de pilot 1001 hectare biodiverse groenbemesters.

Op veel N12.02 graslanden blijft de kruidendiversiteit achter, ondanks dat de bodem voldoende verschraald is. Het ontbreken van een zaadbank met kruiden kan hieraan ten grondslag liggen, of stagnatie in ontwikkeling van de vegetatie. Het bewerken van de grasmat of bodem, enten met groen maaisel of inzaaien zijn krachtige herstelbeheermaatregelen om op korte termijn een grotere kruidendiversiteit te realiseren. Deze handreiking gaat in op bodembewerkingen en het enten van percelen met groen maaisel en/of zaaien van kruiden als laatste redmiddel voor het verbeteren van kruiden- en faunarijke graslanden.

Steeds meer boeren zaaien kruidenrijk grasland in, want het heeft voordelen. Het zaaien en behouden van kruiden op veengrond is echter niet makkelijk. Joost van der Kroon uit Ouderkerk a/d Amstel vertelt hoe het hem nu wel lijkt te lukken.

Jaarlijks zaaien heel wat landbouwers bloemenmengsels in. Naast een attractief kleurenpalet voor passanten bieden deze bloemenmengsels ook een grote meerwaarde voor de biodiversiteit. Afhankelijk van het doel van deze bloemenmengsels, bijvoorbeeld het in stand houden van de patrijzenpopulatie of het bevorderen van functionele agrobiodiversiteit, kan samenstelling, aanleg en beheer verschillen. Voor een soort zoals patrijs is het interessant om volledige percelen in te zaaien met een bloemenmengsel in plaats van stroken, maar waarom?

Steeds meer boeren zaaien kruidenrijk grasland in, oftewel grasland met diverse soorten grassen en kruiden. Wij willen weten wat dit precies oplevert aan biodiversiteit en bodemgezondheid, en welke methodes het beste werken. In deze video laten we je zien hoe we dat onderzoeken. Naast de vele voordelen stelt het zaaien en behouden van kruiden op veengrond ons nog voor veel uitdagingen. Met name het in stand houden van kruiden in het weiland stelt boeren voor uitdagingen vanwege de stikstoflevering van veengrond, die het gras op voorsprong zet. Daarom onderzoeken we welke methodes het beste werken, en wat de impact is op biodiversiteit.

Een strak teeltplan om kruidenrijk grasland tot een succes te maken is er nog niet. Toch is kruidenrijk grasland als eis al in diverse duurzaamheidsprogramma’s van zuivelfabrieken opgenomen en wordt er door veehouders geïnvesteerd in het zaaien van de dure mengsels. Hoog tijd dus om op een rijtje te zetten wat wel bekend is over het telen van kruiden en klavers.

Het werkboek start met twee inleidende hoofdstukken met achtergrond over het hoe en waarom van een bestuiver-vriendelijke boomgaard. Daarna volgen vier hoofdstukken met tips voor de fruitteler om praktisch aan de slag te gaan. Allereerst de maatregelen die snel te realiseren zijn zonder te zaaien, planten of graven. Vervolgens de aanleg van extra voedselaanbod en nestelplekken en vervolgens tips voor het juiste beheer ervan. Het werkboek sluit af met een vooruitblik naar de toekomst en een hoofdstuk met handige links.

De komende jaren participeert HAS Hogeschool in het Living Lab B7 (Met Boeren, Bewoners, Bezoekers en Beleidsmakers werken aan een Betere Biodiversiteit in de Bollenstreek). De rol van de HAS in dit onderzoeksconsortium is het onderzoeken van maatwerk voor de regio, in andere woorden, praktijkgerichte onderzoeken om de biodiversiteit in de regio te verbeteren. Bijvoorbeeld door bestaande en nieuwe teeltmogelijkheden te onderzoeken en bedrijfseconomische uitkomsten in kaart te brengen. In de eerste beroepsopdracht door studenten van HAS Hogeschool lag de focus op het uitvoeren van een gebiedsanalyse. Hiermee zijn de actoren in de regio in kaart gebracht en is de ecologische status van het gebied bepaald. De conclusie van het onderzoek laat zien dat er veel ruimtelijk druk op de streek ligt. De vele actoren, zo een 102, hebben allemaal een andere prioriteit of opgave in de streek. Dit kan botsen met het verhogen van biodiversiteit. Een deel van de biodiversiteitsopgaven kunnen door bewoners van de streek worden opgepakt, door bijvoorbeeld eigen achtertuinen in te zaaien met een bloemenmengsel wat geliefd is bij insecten. Ook ondernemers kunnen een grote rol spelen, zo worden de boeren aangeraden zich aan te sluiten bij de Agrarische Natuurvereniging, om zo gezamenlijk te investeren in biodiversiteit in het gebied. In het verhogen van biodiversiteit in het gebied, zal de focus moeten liggen op het investeren in het behoud en terugbrengen van de natuur rondom de bollenteelt, om met bijvoorbeeld heggen en hagen het bepaalde soorten naar de zin te maken en onder andere de patrijs weer terug te brengen in het gebied.

Bijen zijn de belangrijkste bestuivers voor wilde planten en voor meer dan 90% van de globale gewassen. De hoeveelheid bijen neemt echter sterk af in Nederland door de versnippering, aantasting en verlies van habitat. Eén van de sterk afgenomen soorten in Nederland is de grashommel (Bombus ruderarius). De grashommel is een zeldzame soort die op het moment alleen nog maar in grote aantallen voorkomt in Zeeland en Friesland. Om de groei van deze soort te bevorderen is er onderzoek gedaan naar de verspreiding van de grashommel in westelijk Noord-Brabant. Hiervoor worden vijf verschillende gebieden geïnventariseerd: ‘Het Laag’, ‘Stellebos’, ‘Noordpolder van Ossendrecht’, ‘Brabantse Wal’ en ‘Fort de Roovere en Groote Melanen’. In de laatste twee gebieden is de grashommel hiervoor nog nooit waargenomen. Hiernaast is de stuifmeelvoorkeur van de grashommel werksters in juni in Noord-Brabant, Zeeland en Friesland bepaald door middel van een microscopisch stuifmeelonderzoek. In vier van de vijf gebieden in Noord-Brabant is de grashommel koningin in dit onderzoek waargenomen in de maanden april en mei. In één van de vijf gebieden zijn grashommel werksters waargenomen in de maand juni. De stuifmeelvoorkeur van de grashommel werksters in juni ligt grotendeels bij de Gewone smeerwortel (Symphytum officinale), Rode klaver (Trifolium pratense) en Witte klaver (Trifolium repens), gevolgd door Eénstijlige meidoorn (Crataegus monogyna), Gewone rolklaver (Lotus corniculatus) en Vogelwikke (Vicia cracca). Daarnaast is de grashommel koningin in het voorjaar waargenomen op de Witte dovenetel (Lamium album), Gewone smeerwortel en Gewone paardenbloem (Taraxacum officinale). Er aanbevolen om in de ‘Brabantse Wal’ en ‘Friesland’ het huidige maaibeleid aan te passen, zodat het voedselaanbod voor de grashommel niet onderbroken wordt. Voor de gebieden ‘Het Laag’, ‘Stellebos’, ‘Noordpolder van Ossendrecht’ en ‘Fort de Roovere en Groote Melanen’ is aanbevolen om meer stuifmeelvoorkeurs planten van de grashommel in te zaaien in het gebied. Er is sterk aanbevolen aan het EIS Kenniscentrum om de grashommel in de Noord-Brabantse gebieden te blijven monitoren, waarmee kan worden gekeken naar de effecten van de ingevoerde maatregelen op de grashommel populaties in de gebieden.

Er is groeiende interesse voor het inzaaien van kruiden in grasland. Maar hoe krijg je dat? Als het niet lukt, is dat zonde van het (dure) zaad. In deze factsheet vuistregels om de slagingskans te vergroten, op basis van de huidige kennis. Nieuwe ervaringen zijn altijd welkom. Samen voor meer kruidenhoudend gras!

Productief kruidenrijk grasland levert naast meer biodiversiteit ook meerwaarde op voor de bedrijfsvoering van een melkveebedrijf. Herinzaai met kruidenrijk grasland is niet altijd mogelijk of gewenst, met name niet op veenbodems. Doorzaaien blijkt echter in de praktijk moeilijk. Vanuit de projecten ‘Winst en weidevogels’ en ‘Proeftuin Trots op Krimpenerwaard: Weidebuffet met kruiden’ is er een proef aangelegd om de mogelijkheden van doorzaai te onderzoeken.

Lesstof masterclass Inzaaien bloemrijke percelen tbv bestuivers en biodiversiteit.

Deze brochure is tot stand gekomen vanuit wetenschappelijk onderzoek en ervaring in verschillende projecten. De laatste jaren is er een groeiende belangstelling voor het inzetten van metselbijen in de fruitteelt. Vooral voor vroeg bloeiende gewassen zoals kers en peer, maar ook voor appel en blauwe bes zijn metselbijen interessant. Klimaatverandering maakt de noodzaak van de aanwezigheid van bestuivende insecten nog duidelijker. De bloei van fruitgewassen is hierdoor vervroegd, maar tegelijkertijd is het risico op koude periodes tijdens de bloei toegenomen. Door niet afhankelijk te zijn van één type bestuiver, ontstaat er meer veerkracht. Eén van de opties is om metselbijen te introduceren op het bedrijf.

Akkerranden om de natuurlijke plaagbeheersing te ondersteunen staan centraal in het FAB project. Terwijl meerjarige akkerranden een schuilplaats en leefgebied kunnen bieden als er geen gewas op de akker staat, zijn éénjarige bloemenranden weer meer geschikt om vliegende, natuurlijke vijanden tijdens het groeiseizoen het noodzakelijke voedsel te bieden in de vorm van stuifmeel en nectar.

Een goede bodemstructuur en een gezonde bodem zijn belangrijk in de biologische landbouw. Bodemverdichting is vaak direct te zien aan een biologisch gewas. Daarom maken biologische ondernemers gebruik van vaste mest, groenbemesters, rijpaden, GPS besturing en mechanisatie die niet zwaarder is dan noodzakelijk. Ook niet kerende grondbewerking (NKG) kan een positieve invloed op de bodemstructuur hebben.

Talloze vlinders en bijen zijn voor hun dagelijkse kost afhankelijk van nectar en stuifmeel. Dat vinden ze in bloemen. Voor een flink deel van die insecten is ons land echter een voedselwoestijn: het is prachtig groen maar bloemarm. De Vlinderstichting en de Nederlandse BijenhoudersVereniging hebben met het project Idylle op tientallen plaatsen duurzame, bloemrijke graslanden van formaat ontwikkeld.

In deze factsheet vindt u een overzicht met daarin uiteengezet: hoe een akkerrand kan bijdragen aan natuurlijke plaagbestrijding; waar op te letten bij de aanleg van een akkerrand en welke plantensoorten in een akkerrand kunnen passen.

In deze factsheet vindt u een overzicht met daarin uiteengezet: hoe een akkerrand kan bijdragen aan natuurlijke plaagbestrijding; waar op te letten bij de aanleg van een akkerrand en welke plantensoorten in een akkerrand kunnen passen.

10 punten die belangrijk zijn bij het aanleggen en beheren van akkerranden voor bestuivende insecten.